As perífrases verbais
Unha perífrase verbal é unha construción formada por un verbo en forma persoal -o verbo auxiliar- e un verbo en forma nominal (en infinitivo, xerundio ou participio) – o verbo auxiliado. O conxunto de ambas as formas verbais funciona como un único verbo: Teño visto esa película varias veces.
As perífrases poden ser temporais, modais e aspectuais.
Cando é perífrase?
Para comprobar se os dous verbos forman unha perífrase hai dúas posibilidades:
1. Pasar a oración a pasiva.
2. Crear unha oración interrogativa que teña por resposta esa oración.
Por exemplo: estou preparando o xantar
O xantar está sendo preparado por min
¿Que estou preparando?
Se os dous verbos permanecen unidos trátase dunha perífrase.
Tamén é moi útil saber que na perífrase o vebo auxiliar perde sempre o seu significado, que aporta o verbo auxiliado.
“Teño visto”: o significado apórtao o verbo “ver”. “Estou preparando”: o significado apórtao o verbo “preparar”.
Perífrases temporais
1- Futuridade (intención de facer algo no futuro): ir+infinitivo: “Vou falar con teu pai”; haber (de) + infinitivo: "Hei de falar con teu pai".
2- Inminencia: estar+a/para+ infinitivo: “O tren de Santiago está a/para chegar”.
3- Acción que estivo a punto de realizarse no pasado, pero que non se realizou: haber (pret. Perf.)+ (de)+ infinitivo: “Houbo gañar, caer, morrer...”.
Actividade
Perífrases temporais. Exercicio
Xoga a adiviñar o verbo que falta nestas perífrases temporais con valor de futuro:
Hei palmas coma un meniño diante do mar.
Hei no ollal unha flor branca.
Hei á luz coma un galo cego.
Hei de alegría.
Hei coa fonte da montaña nos vimbios da man.
Hei o espello para quererte en mil maneiras.
Ei miñamada. Miña amiga, hei!
M. Rivas
Perífrases modais
Indican obrigatoriedade ou probabilidade:
1- Obrigatoriedade:
deber+(de)+infinitivo “debo lavar os dentes”; haber (3ª persoa
sg.)+que+infinitivo: “hai que traballar”; ter+que+infinitivo: “teño que
estudar”; haber+de+infinitivo: “hei de cumprir as normas”.
2- Probabilidade ou
posibilidade: poder+infinitivo: “pode ter uns dezanove”; haber+
(de)+infinitivo “ha ter uns dezanove”, deber (de)+infinitivo.
Autoavaliación
As formas resaltadas son perífrases? Responde si (s) ou non (n)
¿Sabes, ademais, dicir de que tipo?
Buenos Aires, Buenos Aires
boa terra pode ser
que leva a flor de Galicia
e non a deixa volver.
Pode ser: é unha perífrase modal de posibilidade.
Actividade
Perífrases aspectuais
1- Imperfectivas. Expresan a acción no seu desenvolvemento:
estar+a+inf. ("Anda escollendo nas patacas") / andar+a+inf./ ser+a+inf./
andar+xerundio “anda falando de ti”/estar+xer./ levar+xer./ seguir+xer./ ir+xer./ vir+xer.
2- Perfectivas. Expresan proceso concluído:
acabar+de+inf. ("Acabou de limpar") / deixar(se)+de+inf./
dar+ppo/ levar+ppo /ter+ppo.
3- Incoativas. Expresan comezo da acción:
comezar+a+inf. ("Comezou a correr") / empezar+a+inf./ botar(se)+a+inf./ poñer(se)+a+inf./dar+en+inf. / “rompeu a chorar”.
4- Reiterativas. Expresan repetición da acción verbal:
ter+ppo/volver+(a)+inf. ("Volveu a empezar")
5- Terminativas. Acción que se achega ao seu remate:
chegar+a+inf./ vir+a+inf. ("Veu a parar á miña casa")/ acabar+por+inf.